BDG AC SPÓŁKA Z O.O.

ZMIANY W URLOPACH RODZICIELSKICH ORAZ NOWE URLOPY

1. Urlop rodzicielski

- wydłużeniu ulega wymiar urlopu rodzicielskiego. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 1821a § 1 k.p. będzie on wynosił do:

–41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub

–43 tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Tak jak do tej pory, urlop rodzicielski przysługuje łącznie obojgu pracownikom. Przy czym 9 tygodni przysługuje wyłącznie drugiemu rodzicowi

- pracownicy – rodzice dziecka posiadającego zaświadczenie stwierdzające ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu mają prawo do:

–65 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub

–67 tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie

Ważne!

Każdy z pracowników ma wyłączne prawo do nieprzenoszalnych 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.

Oznacza to, że prawa tego nie można przenieść na drugiego z rodziców dziecka, a niewykorzystane 9 tygodni urlopu przepadnie

Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego, w tym 9 tygodni urlopu rodzicielskiego przysługującemu wyłącznie drugiemu rodzicowi dziecka, wynosi 70% podstawy wymiaru zasiłku.

Wysokość zasiłku

Ubezpieczona – matka dziecka, w terminie nie później niż 21 dni po porodzie, może złożyć pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, z wyłączeniem nieprzenoszalnych 9 tygodni tego urlopu przysługujących ojcu dziecka. W takiej sytuacji zasiłek macierzyński wynosi 81,5% podstawy wymiaru zasiłku za cały ten okres.

Jeżeli nie zostanie wykorzystany ani jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5 proc. w pierwszym roku życia dziecka (na podstawie długiego wniosku) pracownikowi przysługuje jednorazowe wyrównanie zasiłku do 100 proc . podstawy wymiaru zasiłku. Jednorazowe wyrównanie będzie wypłacane na wniosek pracownika. W takiej sytuacji zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

UWAGA!

Osoba ubezpieczona, która przed 26 kwietnia 2023 r. złożyła wniosek o zasiłek macierzyński, ale na 26 kwietnia 2023 r. jeszcze go nie pobiera, może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości.

Aby otrzymać zasiłek w nowej wysokości, pracownik musi złożyć wniosek pomiędzy 26 kwietnia a 17 maja 2023 r. Jeżeli tego nie zrobi, będziesz otrzymywać zasiłek w wysokości, która została ustalona na podstawie wniosku złożonego przed 26 kwietnia 2023 r.

Osoba ubezpieczona, która od 2 sierpnia 2022 r. do 25 kwietnia 2023 r. (włącznie) była uprawniona (korzystała) z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego albo jego części – udzielonego na podstawie Kodeksu pracy – ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w nowym wymiarze

Zasady udzielania urlopu rodzicielskiego

Urlop rodzicielski może być udzielony jednorazowo lub w nie więcej niż 5 częściach, nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.

Ważne!

W nowych przepisach nie będzie już ograniczeń związanych z koniecznością udzielenia urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Przepisy nie określają też czasu trwania poszczególnych części urlopu oraz nie wymagają, by którekolwiek z części następowały bezpośrednio po sobie.

Pracownik nadal będzie mógł łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił mu urlopu. W takim wypadku praca może być wykonywana w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, a urlopu rodzicielskiego udziela się na pozostałą część wymiaru. Pracownik może złożyć wniosek w tej sprawie w postaci papierowej lub elektronicznej.

Ważne!

Pracodawca uwzględnia wniosek pracownika, chyba, że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika, informując pracownika o przyczynach odmowy uwzględnienia wniosku w terminie 7 dni od jego otrzymania. Może to zrobić również w postaci elektronicznej.

Wymiar urlopu rodzicielskiego pracownika łączącego urlop z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który go udzielił, ulega wydłużeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy wykonywanej przez pracownika podczas jednoczesnego korzystania z urlopu, nie dłużej niż do:

–82 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub

–84 tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pracodawca ma obowiązek dopuszczenia pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku (art. 1864 k.p.), a także z mocy przepisów odsyłających – pracownika po zakończeniu korzystania ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, po zakończeniu korzystania z urlopu opiekuńczego

Ważne!

Jeżeli zatrudnienie pracownika na dotychczasowym stanowisku nie jest to możliwe (np. z powodu reorganizacji), pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

W przypadku naruszenia przez pracodawcę praw pracownika, w tym także uprawnień związanych z rodzicielstwem, pracownikowi przysługuje roszczenie o odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 183e § 3 k.p.).

2. Urlop ojcowski

Skraca się okres, w którym można skorzystać z urlopu macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.

ojciec dziecka ma prawo do 2 tygodni zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Należy je wykorzystać do:

– dnia, w którym dziecko skończy 12 miesięcy, albo

– dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat.

Ubezpieczony ojciec wychowujący dziecko w dniu 26 kwietnia 2023 r. ma prawo do urlopu ojcowskiego na dotychczasowych zasadach, jednak najpóźniej do:

– dnia, w którym dziecko skończy 24 miesiące albo

– dnia, w którym miną 24 miesiące od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat.

3. Urlop opiekuńczy - bezpłatny

Urlop ten przysługuje pracownikowi w ciągu roku kalendarzowego w wymiarze 5 dni w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek)lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga tej opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych. Urlop opiekuńczy może być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Udzielany jest w dni, które są dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.

W uzasadnieniu do projektu ustawy podkreślono, że wniosek o udzielenie urlopu opiekuńczego nie wymaga jednak wskazywania dokładnych informacji o stanie zdrowia członka rodziny pracownika lub osoby z nim zamieszkującej, czy też załączania stosownego zaświadczenia lekarskiego w tym zakresie, gdyż prowadziłoby to do nadmiernego obciążenia biurokratycznego, przede wszystkim dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej

We wniosku pracownik wskazuje istnienie poważnych względów medycznych, imię i nazwisko osoby, która wymaga jego opieki lub wsparcia wraz z oznaczeniem stopnia pokrewieństwa lub adresu zamieszkania tej osoby (dla potwierdzenia, że osoba ta zamieszkuje z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym).

Wniosek może zostać złożony w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z urlopu opiekuńczego.

Ważne!

Urlop opiekuńczy ma charakter bezpłatny. Oznacza to, że za okres urlopu pracownikowi nie będzie przysługiwać wynagrodzenie, jednak będzie się on wliczał do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć (z wyjątkiem ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy) ani rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia pracownikowi w okresie ochronnym, chyba, że zachodzą okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy tego pracownika i reprezentująca go zakładowa organizacja związkowa wyrazi na to zgodę. Pracodawca nie będzie mógł również w tym czasie prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy z chronionym pracownikiem. Do pracownika korzystającego z urlopu opiekuńczego odpowiednie zastosowanie mają również przepisy dotyczące powrotu do pracy po urlopach związanych z rodzicielstwem (art. 1864 k.p.) oraz przepisy o elastycznej organizacji pracy (art. 1881 k.p.).

Dodatkowo naruszenie przepisów o urlopie opiekuńczym stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, podlegające karze grzywny od 1000 zł do 30000 zł (art. 281 § 1 pkt 5b k.p.).

4. Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

Nowym uprawnieniem przysługującym pracownikowi jest zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika (art. 1481 § 1 k.p.).

Siłę wyższą definiują sądy jako zdarzenie zewnętrzne, nadzwyczajne i nieuchronne, w danym układzie stosunków niemożliwe do przewidzenia.

Zwolnienie przysługuje w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym.O sposobie jego wykorzystania decyduje pracownik w pierwszym złożonym w danym roku kalendarzowym wniosku o udzielenie zwolnienia. Jeśli ze zwolnienia w wymiarze godzinowym korzysta pracownik zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar zwolnienia ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Zasady udzielania zwolnienia od pracy w wymiarze godzinowym stosuje się odpowiednio do pracowników, dla których przepisy szczególne określają niższą niż 8 godzinna dobową normę czasu pracy.

Ważne!

W okresie zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.

Wynagrodzenie za powyższe zwolnienie oblicza się je jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy.

Pracownik składa wniosek o udzielenie zwolnienia od pracy najpóźniej w dniu, w którym chce zacząć z niego korzystać, a pracodawca obowiązany jest udzielić pracownikowi zwolnienia. Po jego zakończeniu ma natomiast obowiązek dopuścić pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeśli nie jest to możliwe na stanowisku równorzędnym i na nie mniej korzystnych warunkach niż obowiązujące przed zwolnieniem (art. 1864 k.p.).

Pracodawca będzie mógł odmówić zgody na wykorzystanie urlopu wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, ale jednak skorzystanie ze zwolnienia od pracy wymaga zgody pracodawcy.